Post by SaszaPrzeglądając katalogi rowerowe spotykam się z różnymi stopami
aluminium z których zrobione są ramy: 6061 T6, 6013, 7005, ZR9000 i
pewnie wiele innych. Co je tak naprawdę różni? Czy jest to tylko
kwestia wagi przy zachowanej wytrzymałości?
Kiedyś pobrałem to z sieci... niestety nie zapisałem źróddła... :-/
OZNACZENIA KODOWE
ALU 1XXX aluminium z grupy oznaczonej 1000 składa się w 99% z czystego
aluminium.
ALU 2XXX aluminium z grupy 2000 zawiera dodatkowo miedź podwyższającą
wytrzymałość obniżającą jednak odporność na korozję.
ALU 3XXX w tej grupie do materiału dodaje się manganu zwiększającego
wytrzymałość stopu.
ALU 4XXX ten stop zawiera przede wszystkim krzem obniżający punkt topienia
materiału.
ALU 5XXX aluminium 5000 zawiera głównie magnez zwiększający wytrzymałość
materiału.
ALU 6XXX grupa 6000 zawiera magnez i krzem, które wspólnie zapewniają
znaczną wytrzymałość stopu.
ALU 7XXX aluminium 7000 zawiera przede wszystkim cynk, dzięki temu stop
uzyskuje bardzo dużą wytrzymałość.
OZNACZENIE XXX SYMBOLIZUJE TRZY CYFRY DOKŁADNIEJ OPISUJĄCE STOP
Nie wszystkie z 7 wymienionych grup nadają się do budowy ram. Głównie używa
się serii 2000, 6000, 7000, nieliczni producenci używają stopów 5000. Kłopot
z jego zastosowaniem polega na niemożliwości jego późniejszej obróbki
cieplnej. Jednym z przykładów zastosowania Alu 5000 jest model roweru Biria.
Samo oznaczenie cyfrowe stopu nie opisuje jeszcze jego jakości. Seria 7000
nie musi być mocniejsza od serii 6000. Bardzo ważną rolę odgrywa tu sposób
obróbki stopu. By można było dociec czym i jak traktowano dany stop
wprowadzono osobne oznaczenie kodowe.
KOD OBRÓBKI CIEPLEJ
F stop nie podlega obróbce.
O stop wypalany.
H stop poddany hartowaniu napięciowemu.
T obróbka cieplna utrwalająca strukturę krystaliczną.
W obróbka cieplna niszcząca strukturę krystaliczna.
PODKOD OBRÓBKI CIEPLEJ
T1 stop poddany częściowo obróbce cieplej.
T2 stop poddany częściowo obróbce cieplej, następnie obrabiany mechanicznie
na zimno.
T3 stop poddany obróbce cieplej, następnie nie obrabiany.
T4 oznacza stopy, które po obróbce cieplnej nie są poddawane obróbce
mechanicznej.
T5 stop częściowo poddany obróbce cieplej, następnie szybko ostudzony i w
końcu sztucznie "postarzony".
T6 stop poddany obróbce cieplej, sztucznie "postarzony" i nie poddany
obróbce mechanicznej.
T7 stop obrabiany termicznie i następnie stabilizowany.
T8 stop poddany obróbce cieplnej następnie mechanicznej i w końcu
"postarzony".
T9 obróbka cieplna, "postarzenie", obróbka mechaniczna.
T10 stop poddany częściowo obróbce cieplnej, następnie mechanicznej i w
końcu szybko "postarzony".
Stosunkowo młodą metoda jest tzw. "Ball Burnishing" polegającą na
bombardowaniu ramy tysiącami drobnych kuleczek. Utwardza to powierzchnię
ramy oraz umożliwia eliminację rur osłabionych wadliwym spawaniem.
Marzenie trialowców i symbol hard core'u Zaskar LE firmy GT, którego rama
wykonana jest z Al 6061 - T6 (teraz wszystko jasne?) jest właśnie utwardzana
tą metodą i przez to GT daje na ramę gwarancję na wieczność.
Seria 2000
W stopach tej serii znajduje się do 4,5% miedzi. Miedź bardzo dobrze łączy
się z aluminium zapewniając mu większą wytrzymałość. Dodanie do stopu krzemu
i magnezu powoduje dodatkowe podwyższenie wytrzymałości materiału. Stop ten
jest poddawany obróbce cieplnej.
Seria 6000
Dodatek magnezu i krzemu wynosi od 0,5 - 1% najczęściej dodaje się również
trochę miedzi i chromu. Prawie wszystkie ramy ze stopu 6000 są poddawane
obróbce cieplnej T6. Ramy z tego aluminium do swych rowerów używają
Connondale, GT (wspomniany wcześniej Zaskar), czy Trek w modelu 7000.
Seria 7000
Do tego stopu dodaje się ok 4 - 7% cynku, 2 - 4% magnezu, 0,5 - 1,7% miedzi.
Dzięki temu seria ta obejmuje najmocniejsze aluminium, wykazujące maksymalną
odporność i twardość. Przykładami bików na ramach z tego aluminium mogą być
Alpnstar AL Mega, Trek 8000, Offroad PTO FLEKS 850, Gary Fisher AL 1,
Mongoose Rockadile, Marin Palisades Trail.
--
Dominik "Szem" Mirowski
e-mail NA